Alarguntasun-pentsioa

Onuradunak

A) ALARGUNTZA-PENTSIOA

1.1 Alarguntasun-pentsioa jasotzeko eskubidea izango dute eskubide pasiboen kausatzailearen ezkontide legitimoak direnek, baldin eta berriro ezkondu ez badira edo izatezko bikotea osatu ez badute.

Banantze, dibortzio edo deuseztasun kasuetan, pentsioa eskuratzeko baldintza da Kode Zibilaren 97. eta 98. artikuluetan, hurrenez hurren, aipatzen diren konpentsazio-pentsiorako edo kalte-ordainerako eskubidea edukita hura azkentzea kausatzailea hil delako. Alarguntasun-pentsiorako eskubidea ez da baldintzatuta geratuko , konpentsazio-pentsioaren hartzekodun izateko baldintzarekin, onuradunak honako kasu hauetako batean dagoela egiaztatzen duenean:

• genero-indarkeriaren biktima izatea, banantze judizialaren edo dibortzioaren unean, edo
• pentsioaren kausatzailea hiltzen denean 50 urte baino gehiago izatea edo ezkontideek seme-alaba komunak izatea, betiere baldintza hauek betetzen badira:
  • Dibortzioa edo banantze judiziala 2008ko urtarrilaren 1a baino lehen gertatu bada.
  • Alarguntasun-pentsioaren kausatzailearen dibortzio- edo banantze-dataren eta heriotzaren artean gehienez hamar urteko epea igaro izana.
  • Ezkontza-loturak gutxienez hamar urteko iraupena izatea.

1.2 Alarguntasun-pentsioa jasotzeko eskubidea izango dute heriotzaren unean kausatzailearekin lotuta daudenek, izatezko bikote bat osatuz, baldin eta baldintza hauek betetzen badira:

- Kausatzaileak eta onuradunak:

• Ezkontzaren antzeko afektu-harremana dutenak.
• Beste inorekin ezkontza-loturarik ez izatea, eta haien artean ezkontzeko eragozpenik ez izatea.
• Errolda-ziurtagiriaren bidez, egiaztatzen da kausatzailea hil ondoren gutxienez bost urte igaro diren elkarbizitza egonkor, nabari, jarraitu eta berehalakoa izan dela.
• Izatezko bikotearen formalizazio publikoa egotea, eta hori honako hauek egiaztatuta egotea:
  • norbera bizi den lekuko autonomia-erkidego edo udaletako berariazko erregistroren batean inskribatuta dagoela egiaztatzeko ziurtagiria, edo
  • bikote horren eraketa jasotzen duen dokumentu publikoaren bidez.

Kasu batean zein bestean, heriotza-eguna baino bi urte lehenago formalizatu behar da kontratua.

B) ALDI BATERAKO ALARGUNTASUN-PRESTAZIOA

Hauei aldi baterako alarguntasun-prestazio bat emango zaie, bi urterako, egokituko litzaiekeen alarguntasun-pentsioaren zenbateko berekoa: kausatzailea gaixotasun arrunt baten ondorioz hiltzen denean (lan-istripu edo gaixotasun profesional izaera ez duten osasun-alterazioak), ezkontza-loturaren ondoren gertatu ez bada, alarguntasun-pentsioa sortzeko urtebeteko gutxieneko aldia egiaztatzen ez dutenei, salbu eta:

• elkarrekin izandako seme-alabak dituztenak edo
• bi urte baino gehiago elkarrekin bizi izan direla egiaztatzen bada, izatezko bikote gisa egiaztatutako bizikidetza-aldia barne.

Aldi baterako alarguntasun-prestazioa, baldin eta aldi baterako konpentsazio-pentsioa ezarri bada, konpentsazio-pentsioa azkendu den egun berean azkenduko da.

Pentsioa iraungitzea

Alarguntasun-pentsioa jasotzeko eskubidea onuraduna ezkondu edo izatezko bikotea osatzen duenean iraungiko da, edo, aldi baterako konpentsazio-pentsioa ezarri bada, konpentsazio-pentsioa egin duen egun berean

Hala ere, 2002ko urtarrilaren 1etik aurrera ezkondu zirenek alarguntasun-pentsioa jasotzen jarraitu ahalko dute, baldin eta honako baldintza hauek guztiak betetzen badira:

• Pentsioaren titularra 61 urtetik gorakoa izatea edo, adin hori baino gazteagoa izanik, lanbide edo ogibide orotarako ezgaitzen duen ezintasun iraunkorra aitortua izatea.
• Alarguntasun-pentsioa da pentsiodunaren diru-sarrera nagusia (gutxienez diru-sarreren % 75 izan behar du).
• Ezkontza berriaren guztirako diru-sarrerek ez gainditzea, urteko konputuan, une bakoitzean indarrean dagoen lanbide arteko gutxieneko soldataren bikoitza.

Nolanahi ere, giza hilketaren dolozko delitua egiteagatik, modua edozein dela ere, edo lesioengatik epai irmo bidez kondenatzen denak alarguntasun-pentsioaren onuradun-izaera galduko du delitu horien biktima pentsioaren eragilea denean, salbu eta, kasua denean, horien artean berradiskidetzea dagoenean.

Pentsioaren kalkulua

Alargun-pentsioaren zenbatekoa oinarri arautzailearen 100eko 50 izango da, edo 100eko 25, baldin eta eskubideen kausatzailea zerbitzu-egintzan edo zerbitzu-egintzaren ondorioz ezindutzat jo ondoren hil bada eta bere alde dagokion pentsio berezia adierazi bada

Hala ere, ehunekoa % 58 edo % 29 izango da, baldin eta onuradunak, aldi berean eta une oro, honako baldintza hauek betetzen baditu:

a. 65 urte edo gehiago izatea.

b. Espainiako edo atzerriko beste pentsio publiko baterako eskubiderik ez izatea.Gehikuntza hori bateragarria izango da haren zenbatekoa gainditzen ez duten pentsio publikoekin, Espainiakoekin zein atzerrikoekin. Kasu horietan, alarguntasun-pentsioaren gehikuntza haren zenbatekoaren eta onuradunak jasotako pentsioaren arteko aldeagatik soilik ordainduko da.

c. Inoren kontura edo norbere kontura lan egiteagatik diru-sarrerarik ez jasotzea.

d. Kapitalaren, jarduera ekonomikoen edo ondare-irabazien etekinik ez jasotzea, Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zergan errenta horientzat ezarritako kontzeptuaren arabera, baldin eta, urteko konputuan, alarguntasun-pentsio minimoaren onuradun izateko Estatuko Aurrekontu Orokorren Legean ezarritako diru-sarreren muga gainditzen badute.

Baldin eta, dibortzioa egon ondoren, pentsiorako eskubidea duten hainbat onuradun badaude, pentsioaren zenbatekoa haietako bakoitza kausatzailearekin bizi izan den denboraren araberako proportzioan aitortuko da, eta ehuneko 40 bermatuko zaio bizirik dirauen ezkontideari edo kausatzailearen izatezko bikotekideari.

Ezkontza-deuseztasuna gertatuz gero, pentsioa jasotzeko eskubidea kausatzailearekin bizi izandako denboraren araberako zenbateko proportzionalean aitortuko da, pentsioa jasotzeko eskubidea duten beste onuradun batzuk egon edo ez egon; nolanahi ere, ezkontide alargunaren edo izatezko bikotekidearen aldeko % 40ko bermea ordaindu beharko da.

Bestalde, 2010eko urtarrilaren 1etik aurrera alarguntasun-pentsioa jasotzen duten dibortziatutako edo judizialki banandutako pertsonak murriztu egingo dira horren zenbatekoa edo dagokion aldi baterako prestazioarena, azken horren zenbatekora iritsi arte konpentsazio-pentsioa baino handiagoa bada.

Murrizketa ez da aplikatuko genero-indarkeriaren biktimen kasu egiaztatuetan, banantze judizialaren edo dibortzioaren unean.

2016ko urtarrilaren 1etik 2021eko otsailaren 3ra bitartean sortutako alarguntasun-pentsioen amatasun-osagarria

Europar Batasuneko Justizia Auzitegiaren 2019ko abenduaren 12ko epaiaren ondorioz —TRLCPEren 18. xedapen gehigarriari 3/2021 Errege Lege Dekretuaren aurreko idazkeran aplikatzekoa—, 2016ko urtarrilaren 1etik aurrera, bi gurasoek, generoa edozein dela ere, amatasun-osagarria aitortzeko eskubidea izango dute, baldin eta seme-alaba naturalak edo adoptatuak izan badituzte eta alarguntasun-pentsio baten onuradun badira.

Pentsio-osagarri bat aitortuko zaie, aitortzea dagokion pentsioari ehuneko bat aplikatzearen emaitza dena. Ehuneko hori pentsioaren egitate eragilearen aurretik jaiotako edo adoptatutako seme-alaben kopuruaren araberakoa izango da, eskalaren arabera:

• Bi seme-alaba izanez gero: 100eko 5.
• 3 seme-alaba izanez gero: 100eko 10.
• Lau seme-alaba edo gehiago izanez gero: 100eko 15.

nolanahi ere, osagarriaren ordainketak honako baldintza hauek beteko ditu:

a. Aitortu beharreko pentsioaren zenbatekoa gehieneko pentsioaren mugaren berdina edo handiagoa bada, osagarriaren 100eko 50 baino ez da ordainduko, nahiz eta aldi berean pentsio publikoak egon.

b. Aitortu beharreko pentsioa gutxieneko pentsioaren zenbatekora iristen ez bada eta interesdunak gutxienekoetarako osagarria eskatu eta jaso beharreko baldintzak betetzen baditu, amatasun-osagarria gehituko da.

c. Alarguntasun-pentsio publikoak eta erretiro-pentsio publikoak aldi berean jasotzen badira, erretiro-pentsioari dagokion amatasun-osagarria ordainduko da, pentsio horiek zein araubidetan sortzen diren kontuan hartu gabe.